Novi koronavirus, odnosno SARS-CoV-2 (skraćenica od engleskog termina koji označava tip 2 korona virusa – izazivača teškog akutnog respiratornog sindroma) je virus koji izaziva bolest COVID-19. Koronavirus dolazi iz porodice virusa koje pod elektronskim mikroskopom izgledaju kao da imaju oblik poput krune (na latinskom, korona = kruna). Iz iste grupe virusa, pored oboljenja COVID-19 prethodno su se razvile i bolesti: MERS (bliskoistočni akutni respiratorni sindrom) i SARS (teški akutni respiratorni sindrom). Najmanje 4 vrste ovih virusa poznate od ranije izazivaju „obične prehlade“ i blage sezonske upale najčešće gornjih disajnih puteva.

COVID-19 (COronaVIrus Disease-19) je bolest izazvana novim koronavirusom SARS-CoV-2. 

Period inkubacije je vrijeme od trenutka kada se osoba inficira nekim mikroorganizmom ili patogenom (virusi, bakterije, gljivice, paraziti i prioni) do trenutka kada se pojave privi simptomi bolesti.
U slučaju infekcije koronavirusom, najčešći period inkubacije je 2-14 dana mada su zabilježeni slučajevi da je inkubacija trajala kraće (0-0,5 dana), ali i znatno duže (podatak iz literature – 29 dana).

Indeksni slučaj /  Klaster / Izbijanje zaraze / Epidemija / Pandemija

Nulti pacijent / indeksni slučaj je osoba koja se smatra da se u grupi povezanih slučajeva prva inficirala i od koje kreće dalje širenje virusa.

Klaster je grupisanje slučajeva zarazne bolesti na određenoj lokaciji među epidemiološki poveznom grupom ljudi – koja ima ili zajednički izvor ili lanac prenosa virusa.

Izbijanje zaraze predstavlja iznenadno povećanje broja slučajeva neke zarazne bolesti među ljudima na ograničenom području.

Epidemija predstavlja povećanje broja slučajeva neke bolesti među ljudima na određenom području i u određenom vremenskom periodu iznad nekog za to područje ili doba godine očevanog broja. Najčešće se govori o epidemijama zaraznih bolesti.

Pandemija predstavlja masovno obolijevanje od određene bolesti koje se proširilo na više kontinenata (gotovo čitav svijet) i zahvatilo veliki broj ljudi.

Lokalna transmisija / Importovani slučajevi

Lokalna transmisija znači da je uzročnik infekcije, odnosno prenosa iste, lociran unutar jedne lokacije, zajednice ili naseljenog mjesta. 

Importovani slučajevi ukazuju da su svi inficirani došli sa druge lokacije, recimo iz inostranstva, u odnosu na mjesto gdje se utvrdilo da su pozitivni na koronavirus.

Karantin / Izolacija

Karantin je mjera ograničavanja kretanja zdravih osoba koje su bile potencijalno izložene uzročniku zarazne bolesti, a nemaju vidljive simptome. Ove osobe neko vrijeme žive odvojene od drugih kako im ne bi prenijeli boest u slučaju da su nosioci virusa, odnosno inficirani. Boravkom u karantinu se doprinosi sprečavanju širenja zaraze.

Izolacija je mjera za osobe kod kojih je utvrđena bolest i njihovom izolacijom se sprečava dalje širenje zaraze.

Društvena distanca / Samo-izolacija

Društvena distanca je jedna od mjera kojom se sprečava da ljudi borave na mjestima sa puno ljudi, čime se sprečava brzo i lako širenje virusa. Neki od vidova socijalne distance su: rad od kuće, otkazivanje masovnih događaja, sugerisano odstojanje od metar do dva između ljudi.

Samoizolacija podrazumjeva boravak osobe u sopstvenoj kući tokom određenog vremenskog perioda tokom kojeg neće ostvarivati kontakte sa drugim ljudima. 

Stopa obolijevanja / Stopa smrtnosti

Stopa obolijevanja predstavlja odnos oboljelih spram cjelokupne veličine populacije.

Stopa umiranja ili stopa mortaliteta predstavlja odnos broja smrtnih slučajeva zbog određenog uzroka spram određene, obično cjelokupne, populacije.

Stopa letaliteta predstavlja mjeru težine određenog oboljenja iskazanu brojem osoba umrlih od određene bolesti spram ukupnog broja oboljelih od te bolesti. 

Stopa letaliteta za novi koronavirus trenutno je procjenjena na 3,4% u cijelom svijetu, iako pokazuje značajnije varijacije u odnosu na tok pandemije (faza u kojoj se procjenjuje) kao i pogođene teritorije / države, ali i uzrasne skupine (najveći letalitet je kod starijih od 65 godina).

„Izravnavanje“ krivulje

Izravnavanja krivulje u pandemiji COVID-19 je vizuelni prikaz efekata širenja širenja korona virusne infekcije tokom dužeg vremenog perioda kao posljedice sprovedenih protivepidemijskih mjera a posebno fizičkog i socijalnog distanciranja. 

Ukoliko se bolest širi brzo, svakoga dana će biti mnogo novoinficiranih. Tada krivulja oštro raste zbog veilikog priliva oboljelih i teško oboljelih u zdravstveni sistem koji ne može da podnese toliko opterećenje u tako kratkom vremenskom periodu; ako se bolest sporije širi, broj novoinficiranih se ravnomjerno i polako raspoređuje te je krivulja niža i šira. Ovo je poželjniji scenario jer je opterećenje na zdravstveni sistem manje, te manje ljudi obolijeva u kratkom vremenskom periodu i to je nešto sa čime zdravstveni sistem može da se izbori.

Izvor: Institut za javno zdravlje Crne Gore